Díbirt

Ón uair a d’oscail sé go dtí tús na 1850idí, bhí Príosún Chill Mhaighneann in úsáid mar iosta do dhaoránaigh ó oirthuaisceart na hÉireann ar daoradh chun díbeartha chun na hAstráile iad. D’fhanaidís anseo sula n-aistreofaí go dtí cuan i mBaile Átha Cliath nó i gCorcaigh iad. Bhí na soithí ollmhóra príosúnachta a sheolfadh go dtí coilíneachtaí pionóis na hAstráile rompu ansin. Is de bharr na húsáide sin a bhí an príosún chomh plódaithe, agus bhí údaráis an phríosúin ag gearán de shíor nach bhféadfaí an Príosún a rith i gceart go dtí go gcuirfí iosta eile ar fáil ina áit.

Próiseáladh os cionn 4,000 príosúnach trí Chill Mhaighneann sa tréimhse sin. Mionchoirpigh nó príosúnaigh pholaitíochta ba ea a bhformhór. Ghearrfaí téarma seacht mbliana, ceithre bliana déag nó saoil ar na daoránaigh de ghnáth. Roghnaíodh an Astráil toisc go raibh sé chomh fada ó bhaile; tháinig sé in áit Mheiriceá Thuaidh mar láthair phionóis nuair a tharla Réabhlóid Mheiriceá. Ar sroicheadh na hAstráile dóibh, chuirtí na príosúnaigh ag saothrú ar oibreacha poiblí nó chuirtí faoi dhintiúr iad i mbun obair feirme nó tí. Choimeádfaí mná i dtrí cinn déag de Mhonarchana Ban (ionaid táirgeachta) chomh maith. Nuair a bhí téarma an daoránaigh istigh bronnadh Teastas Saoirse orthu agus tugadh cead dóibh fanacht san Astráil mar dhuine saor nó fágáil agus dul abhaile.

Laghdaítí an phianbhreith ar phríosúnaigh pholaitíochta trí iad a dhíbirt go minic. B’in an cás do reibiliúnaigh agus do réabhlóidithe i Sasana, san Albain, agus i gCeanada, chomh maith le hÉirinn. Chomh luath leis an mbliain 1805, níos lú ná deich mbliana tar éis oscailt Phríosún Chill Mhaighneann, díbríodh Michael Dwyer (1771-1815), ceannaire chraobh Chill Mhantáin de na hÉireannaigh Aontaithe, ó Chill Mhaighneann go dtí an Astráil, agus a theaghlach ina theannta. Tar éis dó a théarma príosúnachta a chríochnú, liostáil sé san fhórsa póilíneachta amuigh ann.

Nuair a theip ar Éirí Amach Éire Óg in 1848 gabhadh William Smith O’Brien (1803-1864) agus Thomas Francis Meagher (1823-1867) agus coinníodh i gCill Mhaighneann iad. Tá pictiúr díobh anseo, é tógtha sa Phríosún is dócha. Tá Smith O’Brien ina shuí agus Meagher ar thaobh a láimhe clé. Laghdaíodh an bhreith bháis a bhí leagtha orthu go breith díbeartha, agus seoladh iad beirt chuig Críoch Van Diemen. Chuir Smith O’Brien a théarma isteach agus d’fhill sé ar Éirinn ina dhiaidh. D’éirigh le Meagher éalú agus thaistil sé go Meiriceá, áit ar éirigh go maith leis i mBriogáid Nua-Eabhrac na nÉireannach. Ceapadh ina Ghobharnóir Gníomhach ar Montana é in imeacht ama.

Nascanna Áisiúla

• Taifid ar dhíbirt ó Éirinn go dtí an Astráil ag Cartlann Náisiúnta na hÉireann
• Taifid na nDaoránach
• Criminal Transportees Research Guide, an Chartlann Náisiúnta (an RA)
• Cláir na nDíbirtí 1787-1871, Queensland
• Daoránaigh Éireannacha go New South Wales 1788-1849
• Liosta na bPaisinéirí go New South Wales